شبستان: شیخ الرئیس ابوعلی سینا دارای نبوغ فوق العاده و صاحب اندیشه های ارزشمندی بود و آن چنان در کسب علم و دانش پیشرفت نمود که در دوران نوجوانی سرآمد دانشوران عصر، در تمام علوم رایج زمان خود گردید و از اساتید معاصر بی نیاز شد . بو علی سینا با همه موفقیتها و موقعیتهایی که در زندگی نصیبش شده بود، راز حل مشکلاتش را در عبادت و عبادتگاهها می جست . او در خاطرات خود آورده است: «شب و روز جز به تحصیل علم به چیز دیگری نمی اندیشیدم و به غیر از فهمیدن به چیز دیگری توجه نداشتم، و به همین طریق پیش می رفتم، تا اینکه حقیقت هر مسئله ای برای من مسلم می شد و هرگاه در مسئله ای حیران بودم و یا نمی توانستم قضیه را بفهمم، به مسجد پناه می بردم، نماز می گزاردم و خالق هستی را ستایش می کردم، در این حال معمای من حل و مشکل برطرف می شد."

آنچه در ادامه می آید بخش دوم و پایانی گفتگوی خبرگزاری شبستان با حجت الاسلام جواد توحید منش، پژوهشگر مرکز تخصصی نماز است که در ادامه می آید.

در بخش پیشین گفتگو اشاراتی به هدایت جامعه به سمت معارف الهی به ویژه نماز داشتید. راه مطمئن در این زمینه که می تواند زمینه این هدایت را فراهم کند چیست؟

راه مهم و اساسی برای هدایت افراد به نماز، بیان آثار و اسرار نماز است. قرآن و روایات برای نماز آثار و برکات فراوانی را بیان کرده‌اند که دانستن آن موجب علاقمندی به نماز و بیان آن به دیگران سبب دعوت آنان به نماز می‌شود. گاهی ما دوست نداریم غذایی را بخوریم ولی وقتی به ما می گویند که این غذا ویتامین و پروتئین دارد و فلان خاصیت را دارد، آن را می خوریم. گاهی اوقات علت برخی بی‌میلی‌ها به نماز نداستن آثار و اسرار نماز است که اگر آن‌ها را بدانیم رغبت و علاقه به نماز بیشتر می‌شود.

دیدگاه قرآن به مهم ترین آثار نماز چیست؟

قرآن کریم درباره آثار نماز می‌فرماید: « وَ أَقِمِ الصَّلاةَ إِنَّ الصَّلاةَ تَنْهى‏ عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْکَر/  و نماز را برپا دار، که نماز (انسان را) از زشتیها و گناه بازمى‏دارد.» نماز عامل رشد انسان و کارخانه آدم‌سازی است. خداوند متعال به حضرت موسی (ع) می‌فرماید: «أَقِمِ الصَّلاةَ لِذِکْری / نماز را براى یاد من بپادار.»

قرآن کریم نماز را وسیله‌ای برای حل مشکلات معرفی می‌کند: «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا اسْتَعینُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاةِ إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرین / اى افرادى که ایمان آورده‏اید! از صبر (و استقامت) و نماز، کمک بگیرید! (زیرا) خداوند با صابران است‏.»

قرآن جایگاه نماز نخوان‌ها را در دوزخ می‌داند: «ما سَلَکَکُمْ فی‏ سَقَرقالُوا لَمْ نَکُ مِنَ الْمُصَلِّین / چه چیز شما را به دوزخ وارد ساخت؟مى‏گویند: ما از نمازگزاران نبودیم‏»

البته در نماز هزاران نکته دیگر وجود دارد که ما هنوز نفهمیده ایم. مثلا وقتی زلزله می آید می گویند: نماز آیات بخوانید یا وقتی باران نمی بارد، می گویند: نماز باران بخوانید. خواندن نماز چه تأثیری در زلزله و باران آمدن دارد؟ وقتی فرزندی متولد می‌شود در گوش او اذان می‌گویند. وقتی فردی می میرد برایش نماز میت می‌خوانند.

کتاب های آثار و اسرار نماز را بخوانیم. و حداقل یک کتاب درباره آثار و اسرار نماز در منازل خود داشته باشیم. کتاب های نماز تنوع زیادی دارد. ستاد اقامه نماز، کتاب‌های مفید را برای جوانان و نوجوانان در این منظور چاپ کرده است.

نقش دعوت های غیر مستقیم را رد این زمینه چطور ارزیابی می کنید؟

اشاره خوبی است. یکی از راه‌های دعوت به نماز، بهره گیری از شیوه غیر مستقیم است در این راه از عکس‌های معنادار استفاده می‌کنیم. الآن در همه اداره‌ها عکس مقام معظم رهبری – مدظله العالی - هست. ولی ایشان یک عکسی دارد که برای کودکان ده، دوازده ساله امام جماعت شده است. این عکس را بزنیم تا وقتی کودک نگاهش به آقا افتاد، ضمن اینکه آقا را می‌بیند، آقا را با بچه‌ها و نماز ببیند. یا عکس امام خمینی (ره) را در حال نماز که دو تا سرم به دستش بود را روی دیوار بزنیم. پوستر دانشمندان، بازیگران و ورزشکاران محبوب را در حال نماز داشته باشیم.

شکل دیگر شیوه غیر مستقیم، بهره گیری از اظهار علاقه‌ بزرگان است. اگر ما بدانیم مهمانی که می‌آید فلان غذا را دوست دارد، حتماً سعی می‌کنیم همان غذا را برایش درست کنیم. اگر بچه‌های ما بدانند که استاد داشگاه و معلم و دبیر شیمی و فیزیک همه به نماز علاقه دارند. این بچه هم به نماز اظهار علاقه می‌کند. یکی از مهم ترین شخصیتها که از افتخارات دنیای اسلام به شمار می آید، دانشمند پر آوازه ایرانی، شیخ الرئیس ابوعلی سینا است.

او دارای نبوغ فوق العاده و صاحب اندیشه های ارزشمندی بود و آن چنان در کسب علم و دانش پیشرفت نمود که در دوران نوجوانی سرآمد دانشوران عصر، در تمام علوم رایج زمان خود گردید و از اساتید معاصر بی نیاز شد . بو علی سینا با همه موفقیتها و موقعیتهایی که در زندگی نصیبش شده بود، راز حل مشکلاتش را در عبادت و عبادتگاهها می جست .

می توانید به صورت مصداقی این مطلب را بیان کنید؟

بله، او در خاطرات خود آورده است: «شب و روز جز به تحصیل علم به چیز دیگری نمی اندیشیدم و به غیر از فهمیدن به چیز دیگری توجه نداشتم، و به همین طریق پیش می رفتم، تا اینکه حقیقت هر مسئله ای برای من مسلم می شد و هرگاه در مسئله ای حیران بودم و یا نمی توانستم قضیه را بفهمم، به مسجد پناه می بردم، نماز می گزاردم و خالق هستی را ستایش می کردم، در این حال معمای من حل و مشکل برطرف می شد.

آیا سیاست های تشویقی کارکردی در این زمینه دارد؟

مسلما می توان از جایزه به نفع دین استفاده کرد. تشویق‌ها، تسهیلات و ارتباطاتمان را در مسجد قرار بدهیم. مثلا از شاگرد اول‌ها در مسجد تجلیل کنیم. شاگرد اول‌ها به مسجد دعوت شوند و جایزه‌ای در مسجد به آنان اهدا گردد یا در محوطه بیرون مسجد، عکس آنان را بزنند. وقتی افراد این حرکت را می‌بیند علاقه‌مند به نماز و مسجد می‌شود. استاد قرائتی تعریف می‌کنند: عالمی به نام آقای گوهری در قیطریه تهران بود. مسجد ایشان خیلی شلوغ می‌شد. پرسیدیم دلیل این شلوغی چیست؟ گفتند: ایشان سالی چند خودنویس می‌خرد و به آن مدرسه‌ای که نزدیک مسجد است می‌آید، به هر شاگرد اولی یک خودنویس می‌دهد. یعنی با ده خودنویس دانش‌آموزان را نمازخوان و مسجدی می‌کند. آیت الله حائری امام جمعه سابق شیراز، می‌گفتند: در اصطهبانات شیراز تعدای زیادی به مسجد می‌رفتند. ما علتش را بررسی کردیم با تعجب دیدیم که مقدار زیادی درخت بادام و توت وقف بچه‌های مسجد شده است. گونی‌های زیادی از مغز گردو و بادام می‌آورند، در مسجد می‌گذارند و هر بچه‌ای که نماز می‌خواند، یک مقدار مغز بادام می‌خورد. چقدر زیباست جهت تشویق فرزندانمان به نماز‌ و مسجد، بخشی از اموال خود را وقف نماز کنیم.

و نقش فعالیت های میدانی و رودرو را در این زمینه چطور ارزیابی می کنید؟

من از شما می پرسم تریاکی ها به چه دلیل موفق هستند؟ تریاکی ها نه ماهواره دارند، نه اینترنت، نه لب تاب، نه کامپیوتر، نه مجله، نه بودجه، نه تأمین اعتبار، نه اداره کل، نه روابط عمومی، نه بنر، نه تابلو، هیچی ندارند. پس چرا اینقدر موفق هستند؟ تریاکی ها خانه به خانه می روند و تریاکی درست می کنند، همه ما برویم در خط تریاکی ها! گاهی با یک افرادی خصوصی باید صحبت کرد. مثل انار! انار را نمی شود تکانش داد. توت را می شود تکانش داد، توت هایش بریزد. اما انار را باید دانه دانه چید. گاهی هم که می روی بچینی ممکن است، یک نیشی هم بزند. مثل گل! هم باید دانه دانه چید و هم تیغ دارد.